D - online-Mitmachwörterbuch Wittgensteiner Platt

     online - Mitmachwörterbuch Wittgensteiner Platt
                         http://www.wittgensteiner-platt.de
                                              Hgg. von Dr. Peter Kickartz
Title
Direkt zum Seiteninhalt
Meine Website

Meine Website


Mitmachen
Grammatik
Schreibweise
Autoren
Literaturverzeichnis
Kontakt, Impressum und Teilnahmbedingungen


D


 
Wittjesteener Rezepte                                                                                                  

Deren Owend gedds:                                                                                                       
"Späckduffelsalood" orra "Duffelsalood"                         
E Rezept vo Raths Helga, Römmlaand                                                                   
Uffgeschrewe vo Plaschkes Jutta                                                                             
Stichwoad: Duffelsalood       

Haure machen mer ins e

Weirehauser Doffelküche.
E Rezept vo Benfers Anneliese, Weirehause
Uffgeschrewe vo Benfers Adreas
Stichwoad: Doffelkküche
 
 
Dda - dune                                                                                                                                                                                                                                                                                                
 
da -
1. denn. "da" ist als Abtönungspartikel geläufig. Hem: "Wuhen gest de da? Kannst de da ned schwimme?" Odf: "Wo worscht du da?  Wos wott du da do? Wo kemmst du da her? Ech woar do on do." Fdg.:  "Woas da nu etze? Woar eas da hie los? Woss wirr'r da scho werrer?" Anders als "denn" im Hochdeutschen steht es aber nicht in kausalen Konjunktionen. Für diese gilt  "weil". Hem: "Mer sein nee gegange, weil's ins döise ze kaalt woar." 2.  dann. Odf: "Da komm ech." Mol.: "Was wer ech fruh un glecklich da."  Das hochdeutsche Lokaladverb "da, dort" lautet mundartlich "du"(Rld), "do" (Fdg, Odf),  s. dort.

däa (Bgh), da (Fdg, Hem), (Odf, Rkh, Rph)-
der
(bestimmter Artikel, masc. sing.). Odf: "dä Mann", dä ka ma gestoon bleiwe".  Hem: "da Mann" (der Mann); s. Grammatik: bestimmter Artikel.

Daag, Dach, Pl.: Daaje, Daage (Bgh, Hem, Wun), Dook/ Doog Pl.: Dooge (Fdg), Pl.: Dooje (Gro, Odf, Rkh, Rph) -
Tag. Hem: „Itzt ward's Daag! Ma müß noch ee sein aale Daage feer naud un werra naud sech plage. Noch äss ned aller Daage Owend. Hä läwed en Daag nee. Hä schwatzd veel, wenn da Daag laang äss. Hä arwed der ganze Daag/ Daag un Nochd. Haure woar en raaweschwoatze Daag feer ins. Haure äss sein gruuße Daag. Da Brieb müss jeden Daag okomme. Gun Dach!" Fdg: "Der steahlt d'm liewe Gött de Dooge. Du kääst mejemol, wann de Dooge laank sei.“ Bgh: „Om hällichte Daag.“ Odf.: "Haure woar en scheene Doog, en roweschworze Doog, en donkele Doog. Es äas noch frieh oom Doog. O derm säalwe Doog. Ma sall da Doog ned veerm Owed lowe. Es ged noch e poar scheene Dooje. Mer hon alles o eem Doog geschafft. Veer poar Dooje. Es wird jeden Doog mol Owed. Ech muss Doog on Nöchd (Rkh: Nochd)  do dro dänke. Dä leid de ganze Doog eem Bette. Hä mächt da Doog zur Nöcht. Doog ver Doog. Jeden Doog. O 'nem gurre Doog koom de Wohrheit raus. Ech komme die Dooje mol vorbei. Ech hon vertze Dooje Urläb." Wun: "Darr ärren Engerscheed wie Daag un Noocht. 's kummen ä werrer bessere Daage."
 
Daagedieb (Hem, Rld), Doogedieb (Odf, Rkh, Rph) -
Tagedieb.

daagelaang (Hem, Rld), doogelaang (Odf, Rkh, Rph)  -
tagelang. Hem: "Mer hon daagelaang gewoated." Odf: "Ech woar doogelaang öngawegs. Doogelaang höt's geränd."
 
Daagelohn (Hem), Doogelohn (Odf, Rkh, Rph) -
Tageslohn.

Daageslichd (Hem), Doogeslicht (Odf, Rkh, Rph) -
Tageslicht.

Daageszeit (Hem), Doogeszeit (Odf, Rkh, Rph) -
Tageszeit.

daagsewwa
(Bgh, Hem), doogsewwa (Odf, Rkh, Rph)-
tagsüber.

Däameschrabache
(Gkh) -
Werkzeug, mit dem Därme saubergemacht wurden.
 
daanke (Fdg) -
danken. Aber mit kurzem "a": Fdg.: " Danke! 's geatt gud. Danke ! Ech hon gehatt."

Daanz (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rph) -
Tanz.

Daanzbee (Bgh, Fdg, Hem), Daanzbaa (Odf, Rkh, Rph) -
Tanzbein.
Odf, Rkh, Rp: "Mer win es Daanzbaa schwönge."

Daanzbörre (Bgh, Rkh, Rph) -
Tanzboden.

Daanze (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld,  Rph) -
(das) Tanzen. Odf.:" Mer win es Daanze lern."

daanze (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph)   -
tanzen. Hem: ech daanze(n), dü daanzd... Fdg: "Do weann de Bobbe noch daanze. Sie murre no seiner Pe-ife daanze." Odf.: "Dä daanzd da nur offem Kopp rem. Ech hon de ganze Nöcht gedaanzd."

Daanzkapelle (Bgh, Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Tanzkapelle.

Daanzkurs (Bgh, Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rld, Rkp) -
Tanzkurs. Odf.: "Mer geh en Daanzkurs."

Daanzpartner (Bgh, Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Tanzpartner.

Daanzplatz (Bgh, Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Tanzplatz.

Daanzschule (Bgh, Hem, Rld, Daanzschool (Odf, Rkh, Rph) -
Tanzsschule.

dabba (Odf, Rkh, Rph) -
gut genährt, gut gewachsen; z.B. das Kind, das kleine Tier, etwa ein Ferkel. Rph: "Dos äss awwa rächd dabba."
 
dabbele (Bgh) -
trippeln.

dabben (Odf, Rkh, Rph) -
tappen. Odf.:"Dä dabbt em Dongele."

Dabbes (Alh, Hem, Rld) -
Trottel, Tölpel, Tolpatsch, ungeschickter Mensch.(Schimpfwort). Alh.: "Dü Dabbes, kannst'e da ned uffbasse."

dabbesich (Alh) -
ungeschickt, tölpelhaft.

dabbeziere (Bkb, Hem, Rld), dabbeziern (Odf, Rkh, Rph) -
tapezieren. Odf.: "Mehr sei om Dabbeziern. Mehr hon ferdech dabbeziert."

Dabbezierer (Bkb) -
Tapezierer.

Dabbezierdesch (Hem, Rld), Dabbezierdösch (Odf, Rkh, Rph) -
Tapeziertisch.

Dabete (Hem, Odf, Rkh, Rld,  Rph) -
Tapete.

Dabetekleister (Hem, Odf, Rkh, Rld,  Rph) -
Taptenkleister.
 
Dabeteroll (Odf, Rkh, Rph) -
Tapetenrolle.

dabuwwa  (Bgh, Hem), dobewwa (Odf Rkh, Rph) -
darüber.

dach/ derch (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
durch.

Dach, Pl.: Dächer (Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph)) -
Dach . Fdg.: "Ech steije d'r glei offs Dach. Doas kömmt önger Dach on Fach. De Spatze peife's von Dächer. Doas Minzje setzt oowe off dem Dach. "

Dachfänster (Hem, Rld); Dachfe-inster (Odf, Rkh, Rph) –
Dachfenster.

Dachkamma/ Dachkammer (Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Dachkammer.

Dachmässa/ Derchmäassa (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Durchmesser.

dachmässe (Hem, Rld), derchmäasse (Odf, Rkh, Rph) -
durchmessen. Odf.: "Mer winns nomol derchmaeasse."

Dachnaale (Hem, Rld), Dachnähn (Odf, Rkh, Rph) -
Dachnägel.

Dachsporn (Odf, Rkh, Rph) -
Dachsparren.

dachstriche (Hem, Rld), derchstriche (Odf,Rkh, Rph) -
durchstreichen.
 
Dachstuwwe (Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Dachstube. Odf: "Ee da Dachstowwe sted de Oose."

Däcke (Fdg) -
Decke. Fdg.. "Die stecke önger äner Däcke. Mußt dech no d'r Däcke sträcke. Veer Drär kinn ech önger de däcke soreange."

däcke (Fdg) -
decken.

Däckel, Dim.: Däckelche (Fdg, Odf, Rkh, Rph), Deckel (Hem, Rld) -
Deckel. Odf: "Du höst se ned mieh all om Däckel. De höt wos off de Däckel kreeje." Fdg.: "Hä kriet sein Däckel droff.".

dafea/ dafeer (Bgh, Hem), dofea/dofeer (Odf, Rkh, Rph) -
dafür. Hem: "Wos kann hä da dafeer?" Odf.: "Ech sei dofeer."

daffe, dorfde, gedorfd (Hem, Rld, Wun) -
dürfen. Wun. Päs,: ech daff, dü daffesd, hä daff, mer daffen, ehr daffd, se daffen; Prät.: ech dorfde, u.s.w.,; Konj.: ech daffde, u..s.w.

Däg (Odf, Rkh, Rph)-
Teig.

Dägfisse (Odf, Rkh, Rph) -
Teigfüße. Odf.: "Dä höt Dägfisse."

Dägklombe (Odf, Rkh, Rph) -
Teigklumpen,

dageje (Rld) -
dagegen.

dahänna (Hem), dehenna (Odf, Rkh, Rph) -
dahinter. Odf: "Ech komme noch dehenna."

Da-ijjenanna (Bgh), Darchenanna (Hem, Rld) -
(das) Durcheinander, Unordnung.

Däl (Fdg), Deel (Hem, Rld) -
Teil.

Dalla (Bgh, Hem, Rld), Dälla (Odf, Rkh, Rph)
Teller. Odf.: "Wenn de da Dälla leer mächsd, da geds schee Werra.

Soppedaella, Suppenteller, Glosdaella, Glasteller, Bappdaella, Pappteller,Kuchedaella,Kuchenteller, ,

Dällarand (Odf, Rkh, Rph) -
Tellerand. Odf.. "Dä guckt ewwan Däellarand" (der schaut über den Tellerrand,- er schaut nach anderen Frauen).
 
Damb/ Damp, Pl.: Dämbe (Fdg, Bgh, Hem, Rld) -
Dampf. Fdg.: "Dear mach ech glech Damp. De Dämpe ste-ije hog.""

dambe/ dampe (Fdg) -
dampfen.

dambich (Bgh) -
angetrunken.

Dambmaschine (Fdg) -
Dampfmaschine.

Dambwalze (Fdg) -
Dampfwalze.

dämm (Bgh) -
dem.

dämmerig (Fdg) -
dämmerig. Fdg.: "'r eas sco dämmerig."
 
dämmern (Fdg) -
dämmern. Fdg.: Hä dämmert veer sech hen."

Dämper (Fdg) -
Dämpfer. Fdg.: "Der kriet noch sein Dämper droff."

Dände (Hem, Rld), Dernde (Odf, Rkh, Rph) -
Tinte.

Dändefläcke (Hem, Rld), Derndefläacke (Odf, Rkh, Rph) -
Tintenfleck.

Dändefisch (Hem, Rld), Derndefösch (Odf, Rkh, Rph) -
Tintenfisch.

Dändeglos (Hem, Rld), Derndeglos (Odf, Rkh, Rph) -
Tintenglas.

Dändeklecks (Hem, Rld), Derndeklecks (Odf, Rkh, Rph) -
Tintenklecks.

Dändepatrone (Hem, Rld), Derndepatrone (Odf, Rkh, Rph) -
Tintenpatrone.

dänge/dänke, duchte, geducht (Bgh, Hem, Rld), da(i)nke, doochte, gedoochd (Wun) -
denken. Wun. Präs.: ech da(i)nken, dü da(i)nkesd, hä da(i)nkd, mer da(i)nken, ehr da(i)nkd, se da(i)nken; Prät.: ech doochde, u.s.w.; Konj,.: ech deechde, u.s.w.; Imp.:da(ink)

dängele (Bgh) -
treten, trameln

Dänke (Fdg) -
Denken. Fdg.: "Dos Dänke muß du deer obgewänn."

dänke, dochte, geducht (Fdg) -
denken. Fdg.: "Ech dänke mer mei Däl. Woss dochtest du ewwerhäpt. Hä höt sech naud dobei gedocht. Wo dänkst du da eawwerhäpt hen?"

dänn (Bgh) -
den.

Dänne (Odf, Rkh, Rph) -
Tanne.

Dännebäm, Pl.: Dännebäme ( Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Tannenbaum.

Dänneholz (Odf, Rkh, Rph) -
Tannenholz.

Dännenölle (Odf, Rkh, Rph)-
Tannennadeln.

Dännewaald (Odf, Rkh, Rph) -
Tannenwald.,
 
dänse, duns, gedunse (Bgh, Hem, Rld) -
ziehen. Bgh.: "E Dänse em Leib hon." (ein Ziehen im Leib verspüren)

darch/däch (Bgh, Hem, Rld), därch (Mol) -
durch.

Därfche (Mol)
Dörfchen.

Däsche (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Tasche. Odf.: "Es letzte Hemd höt kaa Däsche. Dä wäall dech ee de Däsche stegge = er will dich betrügen. Dä träds Gäald ee da Däsche no.

Däschedieb (Odf, Rkh, Rph) -
Taschendieb.
 
Däscheduch (Odf, Rkh, Rph) -
Taschentuch.

Däschegäald (Odf. Rkh. Rph) -
Taschengeld.

Däschelampe (Odf, Rkh, Rph) -
Taschenlamp

Däschemässa (Odf, Rkh, Rph) -
Taschenmesser.

Däscheoua (Odf, Rkh, Rph) -
Taschenuhr.

Däl (Fdg), Deel (Hem), Däal (Odf, Rkh, Rph) -
Teil. Hem: "Feer mei Deel hon ech de Nose vull." Odf: "De höt sei Däal schoo kreeje."

däle, dälte, gedeelt (Fdg), deele, deelde, gedeeld (Hem), däan,gedäalt (Odf, Rkh, Rph) -
teilen. Hem: "Hä hot sech duud gedeelt. Ech dänken, mer beere deelen ins da Spaß." Odf.: " Derch drei gedäalt. Dos kaa ma däan."

Dalla (Hem, Rld), Dälla (Odf, Rkh, Rph) -
Teller. Odf.: "Wenn de da Dälla leer mächsd, da geds schee Wära.  Odf.: Wenn de da Dälla leer mächst, da geds schee Werra."
 
Dallarand (Hem, Rld), Dällarand (Odf, Rkh, RHph) -
Tellerrand. Odf.: "Dä guckd ewwan Dällarand." (Der schaut über den Tellerrand,-er schaut nach anderen Frauen.)

Dälonge (Fdg), Deelinge (Hem) -
Teilung.
 
dämm (Bgh, Hem, Rld, Rkh), derm (Odf, Rkh, Rph) -
dem (Dativartikel, dat. masc. sing. und dat. neutr. sing.). Odf.: "Dos geheert derm Kernd on derm Mann."  Rld.. "Däm Maadche sein Brürer." (Der Bruder des Mädchens.)

dambisch (Bgh, Rld), dampech (Fdg) -
angetrunken, betrunken.

Damb/Damp (Bgh, Fdg, Rld) -
Dampf. Rld: "Hans Damb ee alle Gasse. Ech machen deer glech Damb."

Dämellagg (Alh) –
dämlicher Kerl. (Schmpfwort)
 
danäwa (Odf, Rkh, Rph) -
daneben. Odf.: "Ech sei ganz danäawa."

dängele (Bgh, Hem), deangen, gedeangelt (Of, Rkh, Rph) -
trampeln, treten, herumtreten, niedertreten. Hem: "Hä dängelt muul werra griene Wearmer.  (Er tritt wieder einmal nervös hin und her.) Dü müsst de Äre uff däm Beet platt dängele."Odf:  "Däangel ned ee'n Dreack; hen on her däangen (unruhig hin und her trampeln),  däangel deartte ned ee de Petze."  Die Sense dengeln heißt dagegen "hoore", s. dort.
 
dänke, duchte, geduchd, (Hem, Rld), da(i)nke, doochte, gedoochd (Wun) -
denken. Wun: Präsens: ech da(i)nken, dü da(i)nkesd, hä da(i)nkd, mer da(i)nke,n ehr da(i)nkd, se da(i)nken; Präeritum: ech doochde dü doochdesd, hä doochde, mer doochden, ehr doochded, se doochden; Konjunktiv: ech deechde, dü deechdesd, hä deechde, mer deechden, ehr deechded se deechden; Imperativ: da(i)nk!

Dänkzerrel (Fdg) -
Denkzettel. Fg.: "Hä kriet sein Dänkzerrel."

een Dänne (Odf, Rkh, Rph) -
in den Tannen, im Fichtenwald.

Dännedoor (Fdg) -
Tennentor.

Dännenölle (Odf, Rkh, Rph) -
Tannennadel,

Dänsdach (Bgh), Dänsdaag (Hem, Rld) -
Dienstag.

dänse, duns, gedunse (Bgh, Rld, Wun) deanze (Fdg)  -
ziehen. Wun. Präsens: däns! ech dänsen, dü densesd, hä densd, mer dänsen, ehr dänsd, se dänsen; Präteritum: ech duns, dü dunsesdd, hä duns, mer dunsen, ehr dunsed, se dunsen; Konjunktiv: ech dinse, dü dinsed,t hä dinse, mer dinsen, ehr dinsed se dinsen; Imperativ: däns!

Dänse (Bgh, Rld) -
(das) Ziehen. Bgh: "E Dänse em Leib hon." (Ein Ziehen im Leb verspüren. Bernd Stremmel)

Dänsewaage (Hem) -
Handwagen.

Dänzer
(Bgh, Fdg, Rld) -
Tänzer.

dappele (Hem, Rld) -
stolpern. Rld."Wer dappelt da durem?"

da(r)ch (Bgh, Rld), deach (Bgh), dearch (Fdg) -
durch. Rld.:"Darch decke unn dinne."
 
därmelich (Ban), dormelisch (Fdg, Hem, Wittg. Ausdrücke) -
taumelig, schwindelig, verwirrt, verschlafen. (frz.: dormir, vgl. Claudi, Wittgenstein 1977, S. 107)

darr (Bgh) -
dürr.

Dasche (Hem, Rld), Däsche (Odf, Rkh, Rph) -
Tasche.

Däschemäassa (Odf, Rkh, Rph) -
Taschenmesser.

Dätz (Bgh, Fdg, Hem, Rld) -
Kopf. Fdg:: "Hä kriet en of de Dätz."

da(r)ch (Bgh, Rld) deach (Bgh), dearch (Fdg) -
durch.  Rld.:"Darch decke unn dinne."   

darr (Bgh, Rld) derr (Fdg)  -
dürr. Fdg: "Ech lange derre Reaspe." (Ich hole dürre Äste. Chr.Hackler) D's Haa eas rappelderr."

Datteric
h (Fdg) -
Datterich. Fdg.: "Hä höt de Datterich."

Dauneferra, Pl.:Dauneferran (Odf, Rkh, Rkn) –
Daunenfeder.  Odf: "De Dauneferran em Kesse on em Peel."

dausend )Hem, Odf, Rkh, Rlfd, Rph) -
tausend. Odf.: "Dausend Euro. Zum dausensde Mol. Du kemmst vom Honnarsde ee d's Dausendsde. Die Räachnonge ged ee de Dausende."

Dausender (Odf, Rkh, Rph) -
Tausender. Odf.: "En Dausender."

dausendfach (Odf, Rkh, Rph) -
tausendfach.

Dausendfüßler (Odf, Rkh, Rph) -
Tausendfüßler.

dausendmol (Odf, Rkh, Rph) -
tausendmal. Odf.: "Ech hon dasch scho dausendmol gesäd. Zum dausensde Mol."

Dausendschönche, Pl.: Dausendschöncha (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Tausendschön (Gartenblume)

Dawak (Bgh, Hem, Rld), Dewak/ Duwak (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Tabak. Odf.: "Dä räachard en schlächte Duwak." Bgh.: "Itzt gehts annan Dawak" (Eine größere Veränderung steht bevor.) Fdg.: "Doar  eas no doch 'n ziemlich stearke Dewak/Duwak. D's Päckelche Duwak."

dawe (Odf, Rkh, Rph) -
tauen. Odf.:  Etze dawede off, (jetzt taut er auf d.h.:  er wird zutraulicher.)

de (Odf, Rkh, Rph) -
1. die (bestimmter Artikel, masc, pl. und fem. pl. und neutr. pl.) 2. de ehre = deren. Fg.: ""De ehre Rau mechte ech hon." 3. vo de = derer. Fdg.: "Vo de wonn s'r noch mieh."
 
Deal (Fdg) -
Diele.

deamganeawer (Fdg) -
demgegenüber. Fdg.: "Ech wönn deamganeawwer."

deamno (Fdg) -
demnach. Fdg: "Deamno harr ech doch Rächte."

deamnekst (Fdg) -
demnächst. Fdg.: "Deamnekst komm ejemol."

deanern (Fdg) -
dornig. "De deanerne Hecke." ( Die Dornenhecke)

Deang (Fdg), Deng (Hem, Rld) -
Ding. Fdg.; "Es geatt med med rächte Deange zu. Hä äss gurrer Deange. Aller gurrer Deange sei drei. Doar eas doch e deckes Deang. De Deange muß m'r beim ächteNome nenn.Sie earre dralles Deang."

Deare (Bgh, Rld), Deer (Fdg) -
Tür.
Rld: "Du hoaten se, wie dösse de Deare med nem Knall  ee d's Schloss fill."

dearrn (8Fdg) -
dörren. Fdg,; "D's Ha dearrt. De Schnetze on Hotzeln weann gedearrt."

deatte (Fdg), dat (Rld) -
dort.

deatteheanne (Fdg), dathen (Rld) -
dorthin.

deatteheer, dathär (Fdg, Rld) -
dorther.

deatteneawer (Fdg) -
dortneben,

deatteowe (Fdg) -
dortoben.

deatteonne (Fdg), datunne (Rld) -
dort unten

deattevoarne (Fdg) -
dortvorne.

deawwer ( Fdg) -
drüben. Fdg.: "Ech komme vo deawwer danne."

Debbe,  Dim.: Debbcher (Bgh, Hem, Odf,Rkh, Rld, Rph) -
irdenes Gefäß, Topf. Bgh.: "Kleene Debbcher hon ö Uhre." (Kleine Töpfchen haben auch Ohren = Man sollte ds nicht vor Kindern besprechen)

Debbemann (Fdg) -
Topfmann.

dech (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
dich. Odf: "Ech män dech. Dech ka ma zu naud brouche."

dechdich
(Bgh) -
tüchtig.

Deckba (Fdg) -
Dickbein.

decke (Fdg) -
1. dick, 2. schwanger. Fdg.: "Du weatt dech nur decke du. Die Fraa eas decke. D's decke Änne kemmt noch no. De decke Melche"

Deckfuss (Fdg) -
Dickfuß..

Decksau (Fdg) -
Dicksau.

Deckte (Fdg) -
Dicke. Fdg.: "Doas höt de rechtije Deckte."

Deckwanst (Fdg) -
Dickwanst.

Deckwoarzel/ Deggwoarzel (Bgh, Fdg, Rld) -
Runkelrübe.

Deech (Bgh) -
Teich.

Deeg/ Däg (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Teig.

Deel (Hem, Rld), Däl (Odf,Rkh,Rph) -
Teil,Odf. "Jeder kriet sei Däl."

Mer hon da Kuche offgedäld, wir haben den Kuchen aufgeteilt, dos lesst sech gut daen, das lässt sich gut teilen, dos aeas daelbar, das ist teilbar, dae ka gut ausdaen, der kann gut austeilen-,andere beleidigen, ech honn de Zeironge vadaelt, ich habe die Zeitung verteilt, zum gresste Dael, zum größten Teil, grestendaels, größtenteils, daels-daels, teils- teils, Daelhaber, Teilhaber, ech nomme Dael dro, ich nehme Teil daran, Odael, Anteil, die Zohl lesst sech daen, die Zahl lässt sich teilen, achte gedaelt derch viere, acht geteilt durch vier, daejeneje dae daelt muss es klaenste Stoecke nomme, derjenige der teilt, muss das kleinste Stück nehmen,


Deeg/ Däg (Hem, Odf, Rkh, Rph) -
Teig.

Deege
(Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph)
Theke.

Deegfisse/ Dägfisse (Hem,Odf, Rkh, Rph) -
Teigfüße. Odf.: "Dae höt Dägfisse."

Deegklumbe (Hem, Rld), Dägklombe (Odf, RkH, Rph) -
Teigklumpen.

Deejel (Bgh) -
Tiegel.

Deejelsküche (Bgh) -
Hefekuchen (in einem Tiegel gebacken)

Deel/ Däl (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Teil. Odf.: "Jeder kriet sei Däl. Zum gressde Däl. Gresdendäls. Däls-däls. Dälhaber.Ech nomme Däl dro."

deele (Hem, Rld), dän (Odf, Rkh, Rph) -
teilen. Odf.: "Dos lesst sech gud dän. Achde gedäld derch viere. Däjeneje, dä däld, muss es klänsde Stöcke nomme.

deelbar/ dälbar (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
teilbar. Odf.: "Dos aeas dälbar. Ech hon de Zeironge vadäld."

deer
(Hem, Odf, Rkh, Rph) -
dir (Possessivpronomen). Odf: "Dos geheerd deer."

Deere (Hem, Rld), Deer (Fdg) -
Türe.

Deerdröcker ( Fdg) -
Türdrücker.

Defddela (Hem, Odf, Rkh,Rld, Rph) -
Tüftler. Odf.: "Du bäast en Defdela."

defdelech (Odf, Rkh, Rph) -
tüftelig.Odf.: "Dos äas e defdeleje Arwed."

defden (Odf, Rkh, Rph) -
tüfteln. Odf.: "De defdelt om Auto."

degge, deck(e) (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rph) -
dick. Hem: "Dos äss en decke Büre. (wohlhabender Bauer) Se sein ganz decke merrenanner. (Sie sind ganz eng befreundet) Ech sein decke sood." (Ich bin rundherum satt.) Odf: "Decke sood gefreasse."

Deggkopp/ Deckkopp/ Deckkobb, Pl.: Deckkebbe/ Deckkäbbe (Aue, Fdg, Gro, Hem, Odf, Pud, Rkh, Rph, Sas, Sch) -
1. Dickkopf. 2.Kaulquappe. auch: Kleinfisch mit dickem Kopf (Swu) s.Wittgenstein III, S. 322 f. Odf: "Du bäast en Deckopp." (Du bist ein Dickkopf = stur. Auch: Schimpfwort)

Degguhre, Deckuhre
(Hem, Rld), Deckohr (Fdg, Odf, Rkh Rph) -
Dickohr. Odf.: "Du Deckohr." (Schimpfwort) Fdg.: "Du Deckohr, seck ned so hoartherig."

Deggsau/ Decksau
(Fdg) -
Dicksau. (Schimpfwort)

Deggwansd/ Deckkwanst (Fdg) -
Dickwanst.  (Schimpfwort)

degge (Bgh) -
dick. Bgh.: "Degge Leire sei." (= eng befreundet sein)

deheeme (Bgh) -
zu Hause.

Deijsel (Alh), De-isel (Fdg), Dössel (Gkh, Hem, Wem), Deisel (Odf, Rkh), Deusel (Rph) -
Deichsel. Vorrichtung um Fahrzeuge zu bremsen und zu lenken bei Zugtiergespannen sowie bei Transportfahrzeugen die Verbindung zwischen Zugmaschine und Anhänger.

deina (Hem, Odf,Rkh,Rph) -
deiner, deins. Odf: "Dos äas deina."

deinethalwer (Fdg) -
deinetwegen.

deinetweje (Fdg) -
deintwegen.

De-isch (Bgh), Dösch (Fdg, Odf), Desch, Pl.: Desche (Hem) -
Tisch. Fdg:"Etze mache m'r räen Dösch. Doas hon se öngern Dösch falle losse.! Fdg: Hä streckt de Baa önger sei'm Vadder sein Dösch." Bgh.: "uff de de-isch mache" (den Tisch decken)

De-ischdüch (Bgh), Dechdüch (Hem, Rld) -
Tischtuch.

deisgleches (Fdg) -
deinesgleichen. Fdg.: " Deisgleches geatts ned werrer.

Deiwel (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Teufel. Rph: "Die guckt wie e Deppe voll Deiwel." (= sie hat einen bösen Blick.) Fdg: "D'r Deiwel seall dech lange. Scher dech züm Deiwel." Odf.: "Dä hött da Deiwel ern. Dos äass en Deiwel. Da Deiwel sall dech hölle. Zum Deiwel med deer. Pfui Deiwel ! Edze mol da Deiwel ned o de Waand. loss dos

Deiwelsbande (Fdg) -
Teufelsbande.

Deiwelskappe (Odf, Rkh, Rph) -
Teufelsmütze.
 
Deiwelskeche (Hem, Rld), Deiwelsköche (Odf, Rkh, ph) -
Teufelsküche. "Da kemmsde ee Deiwelsköche. (= Du bekommst große Schwierigkeiten.)

Deiwelsweib (Odf, Rkh, Rph) -
Teufelsweib.

Deiwelswerk (Odf, Rkh, Rph) -
Teufelswerk. Odf.: "Loss dos Deiwelswerk."

dej (Fdg) -
dich. Fdg.:"Of dej es kenn Verloss. Wenn ech dej on de Läffel ned hätt, mußte ech de Sippe treanke."

Dejel (Gkh) -
Tiegel, Gußform für Kuchen.

Dejelkuche (Odf, Rkh Rph) -
Kuchen aus einer Gußfom.

delwe, gedelwed (Bgh, Gkh, Hem, Rld) -
quälen, würgen.

Delze (Bgh) -
Hautschwellung (nach Insektenstich).

demnächst (Hem) -
demnächst.

Deng , Pl.: Denga/ Denger (Bgh, Hem), Deank (Fdg) -
1. Ding, 2. Begebenheit, 3. Mädchen. Hem.: "Hä vazehlte e Deng." (Er erzählte eine Begebenheit.) Fdg.: "Sie earre dralles Deank."
 
Denga (Bgh) -
Dünger.

den-ge/ dänke, duchde, geduchd (Bgh, Hem, Rld) -
denken.

dengele(Wem) -
Aufreiten des Hahnes. s.paaze

denne (Bgh), denn (Fdg), dinne (Hem, Rld) -
dünn. Fdg.: "Leure wie sie sei doch denn geseat. Hä hött sech denn gemochd. D'r Kaffi eas denn."

denste (Fdg) -
dünsten. Fdg.: "D#r Stall denstet aus."

der (Fdg) -
der. Fdg.: "Der sell m'r nouemol komme. Woss der sech wöll ebeld't?

derch (Fdg),dach (Hem, Rld)  -
durch. Fdg.: "De Hiwwe ginge derch on derch."

derchaus (Fdg) -
durchaus. Fdg.: Doas weall ech derchaus ned hon."

derchbeisse (Fdg) -
durchbeissen. Fdg.: "Do musste dech derchbeisse."

derchblärrern (Fdg) -
durchblättern.

dechblecke (Fdg) -
durchblicken. Fdg.: "Hä liss derchblecke."

derchbletze (Fdg) -
durchblitzen.

derchbohrn (Fdg) -
durchbohren. Fdg.: "D'r weall mech med de Eage derchbohrn."

derchbroche (Fdg) -
durchbrochen.

Derchenanner
(Fdg), Dachenanna (Hem, Rld) -
1.Durcheinander. Fdg.: "Woar eas doar 'n Derchenanner!" 2. Eintopfessen

derchenanner (Fdg) -
durcheinander. Fdg.: "Doas brochte se derchenanner."

Derchfall (Fdg) -
Durchfall.

derchfalle (Fdg) -
durchfallen. Fdg.: Hä liss'n derchfalle."

derchfohrn (Fdg) -
durchfahren. Fdg.: "Doas derchfuhr mech wie en Blitz."

derchforschte (Fdg) -
durchforste."

Derchgaang (Fdg) -
Durchgang.

derchgängig (Fdg), dachgängig (Hem, Rld) -
durchgängig.

derchgehends (Fdg) -
durchgehend. Fdg.: ''s woar derchgehens off."

derchkreuze (Fdg) -
durchkreuzen. Fdg.: "Doa well hä derchkreuze."

derchlefte (Fdg) -
durchlüften. Fdg.: " "Doas muss derchleftet weann."

derchlöchern (Fdg) -
durchlöchern. Fdg.: " 'r eas derchlöchert."

Derchmrasch (Fdg) -
Durchmarsch.

derchmuse (Fdg) -
duchstöbern Fdg.: "Ech honn's derchmust."

derchnass(Fdg) -
durchnaß. Fdg.: Ech sei bärr of de Haut derchnaß."

derchschisse (Fdg) -
durchzucken. Fdg.: "Doas derchschisst mech."

derchschla (Fdg), dachschla (Hem, Rld) -
durchschlagen. Fdg.: "Mer hon de Stowwe derchschla."

Derchschneat (Fd, Dachschnitt (Hem, Rld) -
Durchschnitt. Fdg.: "Doas woar so d'r Derchschneat:"

derchsechtig  (Fdg)-
durchsichtig. Fdg.: "Doar eas ze derchsechtig"

derchsetze (Fdg), dachsetze (Hem, Rld) -
durchsetzen. Fsg.: Der werd sech scho derchsetze."

derchsechtig (Fdg) -
ducrhsichtig. Fdg.: "Doar eas ze dechsechtig."

derchsuche (Fdg), dachsiche (Hem, Rld) -
durchstöbern. "Ech hon doas derchsucht."

derchstriche (Wun) -
durchstreichen. Wun.: "Dos streche ma derch, Dos äas derchgesträache."

derchtreawe (Fdg) -
durchtrieben.  Fdg.: " E dechtreawenes Gesocks."

derchweg (Fdg) -
durchweg. Fdg.: Derche ging's gutt."

Derchworf (Fdg) -
Durchwurf.

derchwösse (Fdg), dachwosse (Hem, Rld) -
durchwachsen. Fdg.: "Däs derhwösse Fläsch."

derchwühln ((Fdg) -
derchwühlen. Fdg.: Die hon alles derchwühlt."

derenthalwer (Fdg) -
derenthalber.

derftig (Fdg) -
dürfig. Fdg.: "Doar eas doch goar ze derftig."

Dernde (Odf, Rkh, Rph), Dänte (Hem, Rld)= -
Tinte.

derr (Fdg) -
dürr. Fdg.: "Ech lange dere Reaspe."

Derre (Fdg) -
Dürre. Fdg.: "Doas earre Derre."

derschte Fdg)-
dürsten. Fdg.: "Hä höt gederschtet."

dersealwe (Fdg) -
derselbe.

derw (Fdg) -
derb. Fdg.: "Dröck dech ned so derw aus."

derweil (Fdg) -
drweil. Fdg.: "Derweil du fort worscht..."

Desch (Rld) -
Tisch.

Deschdüsch (Rld)
Tischtuch..

desgleches (Fdg) -
desgleichen. Fdg.: "Desgleches getts ned mieh."

deshalb (Fdg) -
deshalb. Fdg.: "Deshakb geatt d'r Hals nerr ob."

Despedaad (Bgh) -
Diskussion.

despediere (Bgh) -
diskutieren.

deste (Fdg) -
desto. Fdg. "Deste mieh schlugge droff.":

Destel (Fdg) -
Distel.

Destelfeanke (Fdg) -
Distelfink.

desweje (Fdg) -
deswegen. Fdg.: "Desweje re-iß ech mer ka Na aus."

detz (Fdg) -
dies.

detzmul (Bgh, ), detzmol (Fdg) -
diesmal. Fdg.: "Detzmol loss eh Fenwe groare sei."

deure (Fdg) -
deuten. Fdg.: "Ech deure doas rechtig. Du deutst doas falsch."

deuteln (Fdg) -
euten. Fdg.: "Dodro eas ned ze dreh on ze deuteln."

deutlijer (Fdg) -
deutlicher. Fdg.. Schwätz deutlijer!

Dewagg (Bgh) -
Tabak.

der (Odf, Rkh, Rph) -
der (bestimmter Artikel, dat. fem. sing.) Odf: "Dos geheert der Fraa."

dach/ derch (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
durch.

dachtrewe/ derchtrewe (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
durchtrieben. Odf,.: "Hä äas so derchtrewe."

derchse - ihe (Odf, Rkh, Rph) -
durchseihen.  Odf.: "Du musst die Melche derchse-ihe."

derchfeuern/ dachfeiere (Hem,Odf, Rkh, Rld, Rph) -
durchfeiern."
Mer hon derchgefeuerd."

Derchmäassa (Odf, Rkh, Rph) -
Durchmesser.

derchstreche  (Odf, ,Rkh, Rkp) -
durchstreichen. Odf.: "Dos streche ma derch. Dos as derchgesträache."

derchbäje (Odf, Rkh, Rph) -
durchbiegen.

Derchtreb (Odf, Rkh, Rph) -
durchtriebener Mensch. Odf.: "Du bäast en Derchtreb."

derrer, derre, derres (Fdg) -
dieser, diese, dieses. Fdg auch: jener, jene, jenes. Fdg: derrer Mann, derre Fra, derres Keand.

derres (Odf, Rkh, Rph) -
dass es (Rhotazismus). Odf: "Derres werra gud werd!" (Dass es -z.B.: das Kind - wieder gut - gesund - wird.)  

Derchbreaner (Gro) -
ein schlecht Angezogener, Gekleideter. Gro: "Hä sieht wie'n Derchbreanner" aus." (Er ist nicht gut angezogen.)

derchsträache (Odf, Rkh, Rph) -
durchstreichen. Odf.: "Dos streche ma derch. Dos äas derchgesträache."

desbediere, sech (Bgh, Fdg, Hem) -
sich auseinandersetzen, sich streiten. "Se desbediern sech." (Sie diskutieren, streiten.) Auch Bgh: "Da Fretz un da Wellem sein sech om desbediere." (Fritz und Wilhelm streiten sich/setzen sich auseinander.)

Desch
(Hem,Rld), Dösch (Odf, Rkh, Rph) -
Tisch.

Destel
(Fdg, Hem) -
Distel.

Destelfeank (Fdg), Destelfenk (Hem) -
Distelfink.

detzmul
(Hem, Rld). detzmol (Odf, Rkh, Rph) -
diesmal.

derwärschd (Alh), dawerschd
(Ban), dewärschd(Fdg, Hem, Rld) -
irr, durcheinander, verworren, verkehrt sein.  Ban: "De Kerle äs total dawerscht em Kopp." Hem:"Ech kommen ree dewärscht  ma veer." Alh: "Derwärschdesch Weiwesmensch."

deuteln /Fdg) -
deuten. Fdg.: "Dodro eas ned ze dreh on ze deuteln."

derwerrer (Fdg) -
dawider. Fdg.: "Ehr arwetz droff on dererrer."

Destel (Hem) -
Distel

Dewagg (Bgh), Duwack/Deewack (Fdg), Dawack (Rld) -
Tabak. Bgh:"Itzt gett's annan Dewagg." (Jetzt gibt es anderen Tabak. = Jetzt brechen andere Zeiten an.)

dewwa (Hem) -
drüben. Hem: "Hä äss dewwa un ech wäll newwa. Hä rifft: Komm rewwa."

Dezemba
(Bgh, Hem, Rld) -
Dezember.

Dia/Dier, Pl.: Diera/ Dia(r)er, Dim.: Diache (Bgh, Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Tier. Hem.: "Dos äss awwa e oarm Dia!" (= ein armer Mensch.)  Rld.: "Jedem  Diache sei Pläsierche. Spann de Diarer muul ee! Hä woar noch ned ganz deheeme, du kreeg hae als werra d's oame Dia." (das arme Tier -er war er ganz verzweifelt)  Bgh: " 's oame Dia krijje." (Das arme Tier bekommen. = verzweifeln.) Rld.: "E welles Dier."

dia/dier (Bgh, Hem, Rld), deuja Odf, RkH, Rph) -
teuer. Odf.: "Dos äas ma lieb on deuja. Es wird alles imma deuera. Ech ka ma naud Deueres leiste. Dos äas ma veel ze deuja. Dos äas en deuere Spaß. Dos kemmt dech deuja ze steh. Dos woar oom Deujaschde." Bgh.: "Wie de diere Zeit aussäh." (mager, kränklich aussehen)

dichde/dichte (Bgh, Fdg, Hem, Rld) -
dicht. Rld.: "Dü bäst doch ned ganz dichde. (nicht ganz brei Troste sein)." Fdg.: "Doar eas ned mieh dichte."

diene, diende, gediend (Wun) -
dienen. Wun: Präsens: ech dinn, dü diensd, hä diend, mer dinn, ehr diend,t se dinn; Präteritum: ech diende, dü diended,t hä diende, mer dienden, ehr diendet, se dienden; Konjunktiv: ech diende, dü diendesd, hä diende, mer dienden, ehr diended se dienden; Imperativ: dinn !
 
Dibbche (Ban), Debbche (Bgh, Hem), Pl.: Deppcher (Fdg, Odf, Rkh, Hem, Rph) –
Töpfchen. Odf: „Debbcher med Ohrn. Kläne Debbcher hon äach Ohrn.“ Hem: „Uff jedes Debbche bassd e Deggelche.“ Ban: „Eich muss mol uffs Dibbche.“ Odf: "Weil's ee friehere Zeire ka Kloo's em Haus gob, wurre de Debbcher äach ee da Nöcht benotzd, em ned no deusse ee dos näawam Haus stehende Kloohäusche (da Abtredd) aus Holz zö musse. Ma muß bedänke, derres ee de Zeire ka Außenbeleuchdonge gob. Dozu noch de Werravahältnisse, besonnersch eem Wenda! Die Debbcher gob's aus Porzelan, orra aus emmalierdem Bläach med seitlechem Hänkelgräaff. Mästens wornse we-iss. Es gob na äach med Blummedekor, on kläne Debbcha feer Kenne. Manche Leure hingen se sech äach zum Ausleffte o de Oisewaand ee da Nee vom Schloofzemmerfensta."

Sirupdebbche, Hänkeldebbche. Nöchtsdebbpche.

dibbe (Odf, Rkh,Rph) -
tippen.

Dibbel (Fdg) -
Tupfen. Fdg.: "Do feahlt each d'r Dibbel of dm i ned."

dae hoett mech ogedippt, der hat mich angetippt, ech honn do droff gedippt, ich habe da drauf getippt, do hatt ech mech doch vadippt, da hatte ich mich doch vertippt, ech honn da Dippschein ausgefellt, ich habe den Tippschein ausgefüllt, dos woar en schlaechde Tipp, das war ein schlechter Tipp,

Diche -
Ortsbezeichnung für Hof Teiche (Christianseck) in der "Wittgensteiner Schweiz".

dichde (Hem) -
1. (ab)dichten, absperren. 2.dichten

dichte
(Bgh, Fdg, Hem, Rld) -
dicht. Hem: "Dü bäst ned ganz dichte." (Du bist nicht ganz dicht.  -ungescheit).
 
dicke (Odf, Rkh, Rph) -
ticken. Odf.: "de Oua dickt . Sie mächt tick tack. Dickst du noch rechdech?"  

die (Odf, Rkh, Rph) -
die (bestimmter Artkel, fem. sing.). Odf: "die Fraa" (die Frau).

dief
, Dim.: diefa, diefste (Bgh, Odf, Rrkh, Rph), diep (Hem) -
tief. Odf.: Wer hoog steit, ka dief falle. Dä eas dief gesonge. Dä hött e diefe Sterme. Dos ärre diefes Loch. Dos Läd hett mech dief getroffe.
 
Diefgaang (Odf, Rkh, Rph) -
Tiefgang. Odf.: "Dos Schiff hött en große Diefgaang."

Diele (Hem), Deale (Fdg) -
Diele.

Dienst (Fdg) -
Dienst. Fdg.: "Mer harre en tänge Dienst."

Dierarzt (Odf, Rkh, Rph) -
Tierarzt.

dierech (Odf, Rkh, Rp) -
tierisch. Odf.: "Ech hon mech dierech offgeräjet."

Dierenshause -
Diedenshausen. Dorf im Norden des Altkreises Wittgenstein.

Dierfreund (Odf, Rkh, Rph) -
Tierfreund.

Dierfurra (Odf, Rkh, Rph) -
Tierfutter,
 
Dierpfleja (Odf, Rkh, Rph) -
Tierpfleger.

Difderidus (Fdg) -
Diphterie.

diktiern (Fdg) -
diktieren. Fdg.: " Doas hörre so diktiert."
 
dinn (Fdg, Wun) -
dienen. Wun.: Imp.: dien!  Präs.: ech dinn, dü diensd, hä diend, mer dinn, ehr diend, se dinn. Fdg.: Du dinest als Soldoate. Sie hörr als Mäd gedient."
 
dinne (Hem) -
dünn.

Dipp (Odf, Rkh, Rph) -
Tipp.

Dippe
(Ban), Debbe/Deppe (Bgh, Fdg, Hem, Rld) -
Topf.Fdg: "D's speatze Deppe." (Der hohe Milchtopf.) Fdg: "Die basse zesoome wie Deppe un Deckel." (Die passen zusammen wie Topf und Deckel.) Jeres Deppche höt sei bassendes Däckelche."

dippe (Odf, Rkh, Rph) -
tippen. Odf.: "Ech hon do droff gedippt.Do hatt ech mech doch vadippt. Ech hon da Dippschein ausgefellt. Dos woar en schlächde Dipp."

Dischtrickt (Fdg) -
Distrikt.
 
do (Fdg, Laa, Obd,Rük ,Rph), du (Hem) -
da. Odf: "Do stedde."

Doa(r)f, (Fdg, Hem), Pl.: Dea(r)fer/Derfer (Fdg),  Pl.: Daffer (Hem) -
Dorf.  Hem: "Mer müssen de Keache  em Doarf losse."

Doafschäall (Odf, Rlkh, Rph) -
Dorfschelle, Klatschmaul. Odf.: "Dos ärre rechdeje Dorfschäall."

Doafwartschafdshaus
(Hem) -
Dorfwirtshaus.

doar (Fdg) -
das.

Doarn, Pl.:Dearner (Fdg, Rld) -
Dorn.  Fdg.: "Dos es mer'n Doarn em Öje. Dos Diar hat sech ee'n Deaner verfange. krollkäppche, höt dech dei Modder werrer derch Dearner gezoge?"

Doarscht (Fdg) -
Durst. Fdg.: "Hä trenkt en ewwern Doarscht."

doarschterig (Fdg) -
durstig. Fdg.: "Ech sei doarschterig."

doas (Fdg), dos (Hem, Rld) -
das. Fdg.. "Trotzdean weall ech doas ned hon."

Doaschd (Fdg, Rld) -
Durst.

döb (Hem), däb (Odf, Rkh, Rph)   -
taub. "Dü bäst uff beere Uhre  döb." Hem: "E döwe Nuß."

dobeawwer (Fdg), dabuwwer (Hem, Rld) -
darüber.  Fdg.: "Dobeawwer eas naud mieh."

döb (Hem, Rld) -
taub.

Döbheedsgefiehl (Hem), Däbheitsgefiehl (Odf, Rkh, Rph) -
Taubheitsgefühl. Odf.: "Ech hon e Däbheitsgefiehl en Förngarn."

dobei (Fdg) -
dabei. Fdg.: "Dobei earre bleawe" = "Do earre bei bleawe. Ech fonn naud dobei.

dobönger (Fdg) -
unterhalb. Fdg.: Dobönger eas naud mieh.,"

döbstumm (Hem), däbstomm (OdF, Rkh, Rph) -
taubstumm.

Dod/ Dot (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Tod. Fdg.: "D'r Dod weall seiursache hon.Du seuhst aus wie d'r Leibhaftije Dod. Hä leir of de Dod kraank. D'r Dod stear'm em Gessechde geschreawe. Die kinn sej em Dod ner aussteh.

dod/ dot (Fdg, Odf) -
tot. Odf.: "Dä äas dot. Dä stelld sech dot."

dodärjan/ dotärjan/ (Fdg, Odf) -
totärgern. Odf.: "Es äas zum dotäjan."

dodernst (Odf, Rkh, Rph) -
todernst.

dodtraurig (Odf, Rkh,Rkp) -
tottraurig.

dodernst/ doternst (Fdg, Odf) -
toternst.

dodgesäd/ dotgesät Fdg, Odf) -
totgesagt. "Dä äas dotgesät."

dodgesoffe/ dotgesoffe (Fdg, Odf) -
totgesoffen. Odf.: "Dä hott sech dotgesoffe."

dodkraank (Fdg) -
totkrank.

dodlache/ dotlache (Fdg, Odf) -
totlachen. Odf.: "Dos äas zum dotlache."

dodmiere/ dotmiere (Fdg, Odf) -
totmüde.  Odf.: "Ech sei dotmiere."

dodonglöcklech/ dotonglöcklech (Fdg, Odf) -
totunglücklich. Odf.  "Du maähsd mech dodonglöcklech."

dodreawer (Fdg) -
darüber. Fdg.: "Ech hn dodreawwere nogedocht."

dodschla/ dotschla (Fdg, Odf) -
totschlagen.

dodschock, dotschock (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
todchic.

dodtrourech/ dottrourech (Fdg, Odf)  -
tottraurig. "Ech sei dodtrourech."

dodrean (Fdg)= -
dadrin. Fdg.: Doas lok dorean = Do lok's drean."

dodremm  (Fdg) -
darum. Fdg.: "Eawe dodremm geatt's och."

dodro (Fdg) -
daran. Fdg.: "Dodro seuht m'r werrer mol = Do suht m'r werrer mol dro."

dodrönger /Fdg) -
dadrunter.

dodroff (Fdg) -
dadrauf. Fdg.:"Dodroff käste deh v'rlosse = Do käste dech droff v'rlosse:

Döfe (Hem, Rld) -
Taufe.

dofeer (Fdg) -
dafür. Fdg.: "Ech lä mei Haand dofeer e's Feuer. ofeer kaan ech naud " Do kan ech naud feer. Hä eas dofeer.

Doffel, Pl.: Doffe(l)n, (Fdg, Odf, Rkh, Rph), Duffel (Hem, Rld) -
Kartoffel. Fdg.: "E Stöcke Doffe(l)n. Mer duh Doffeln ee. Mer mache Doffeln aus."

Doffeläcker (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Kartoffelacker.

Doffelfeald (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Kartoffelfeld

doga (Fdg) -
dagegen. Fdg.: "Ech hon naud doga.  Ech seidoga."

dohne (Fdg), duhne (Hem, Rld) -
1. betrunken. Fdg. "D'r woar mol werrer dohne." 2. dicht, nahe. Fdg.. Doas leit dohne beinanner."

döise (Hem, Wdh), dösse (Bgh, Rld) -
draußen.  Wdh: "Döise veer da Deere äss nimmend."

döje (Hem, Rld), dauge, dauchde, gedauchd (Wun) -
taugen. Wun.: Imp.: daug! Präs.: ech daugen, dü daugesd, hä dauchd, mer daugen, ehr dauchd, se daugen: Prät.: ech dauchde, u.s.w.; Konj.: ech dauchde, u.s.w; Imp.: daug!

dolde (Fdg) -
dulden. Fdg.: "Du doldest doas ned mieh. Hä hött's ned länger gedoldet."

Doll (Fdg) -
Dolde.

Dollmätscher (Fdg) -
Dolmetscher.

domeniere (Fdg)
domenieren. Fdg.:" Mr Jonge domeniere doremm."

domm (Fdg)-
dumm. Fdg. "Doar eas m'r no doch bale zu domm.  Du beast dommer, wie de Bolezei erläwet.  domm geborn on nau dozu gelearnt. Du beast so domm wie Bohnestroh. "
Ech losse mech doch ned feer domm v'rkäfe. Du seuhst ned so omm aus wie de beast. Domme Froge, dommes Schof, domme Sau du dommes Gescherr."

Dommkobb (Fdg) -
Dummkopf.

Dommbeurel (Fdg) -
Dummbeutel. (Schimpfwort)

Dommerjan (Fdg) -
Dummerjan. (Schimpfwort)

Dommheit (Fdg) -
Dummheit. Fdg.: "De Dommhei guckt deer aus de Eage, Wann Dommheit wieh deere, blewweste de ganze Dok om Kresche."

domp (Fdg) -
dumpf. Fdg.: "'r eas so bedomptes Werrer. D dompe Schläje.  

doneawer (Fdg), danäwer (Hem,Rld) -
daneben.  Fdg.: "' 's lok doneawer. 's ging alles doneawer.

dono (Fdg), dunu (Hem, Rld) -
danach. Fdg.: "Dono hon ech ka V'rlange = Do hon ech ka V'rlangw no. Sie hon dono gesucht = Do hon se no gesucht."

da Dore (Odf, Rkh, Rph) -
der Tote.

dos Dorehemd. (Odf, Rkh, Rph) -
Totenhemd.

Doresschein (Odf, Rkh, Rph) -
Totenschein.

Doresstonne (Odf, Rkh, Rph) -
die Totesstunde.

Doresursache (Odf, Rkh, Rph) -
die Totesursache.

Doregräwa (Odf, Rkh, Rph) -
der Totengräber.

om Doresonndog (Odf, Rkh, Rph) -
am Totensonntag.

Dorekobb (Odf, Rkh, Rph) -
Totenkopf.

Dorewaaje (Fdg) -,
Totenwagen.

dogäeje (Odf, Rkh, Rph) -
dagegen.

Doffelgereste (Odf, Rkh, Rph) -
Kartoffelgerüst.

Doffelschool (Odf, Rkh, Rph) -
Kartoffelschale,

dohraingele, gedohraingelt (Gkh), durängele (Hem, Rld) -
quälen.

döje (Hem, Rld), dauge, dauchde, gedauchd (Wun) -
taugen. Wun. Imp.: daug! Präsens: ech daugen, dü daugesd, hä dauchd, mer daugen, ehr dauchd, se daugen: Prät.: ech dauchde, dü dauchdest, hä dauchde, mer dauchden, ehr dauchdet, se dauchden; Konj.: ech dauchde, dü dauchdesd, hä dauchde, mer dauchden, ehr dauchded, se dauchden.

Dömme (Bgh) -
Daumen.

donäwa (Odf,Rkh, Rph) -
daneben. Odf.: "Donäwa steh de Kälwa."

dongelrot (Odf, Rkh, Rph) -
dunkelrot.

donne (Fdg) -
drunten. Fdg.. Ech komme vo donne danne."

Donnerkeil (Fdg) -
Donnerkeil.

Donnerwetter (Fdg), Dunnrewärer (Hem, Rld) -
Donnerwetter. Fdg.: Zum Donnerwetter." Rld: "Züm Dunnrewärer!" (Kraftwort)

dööb (Bgh) _
taub.

Dool (Odf, Rkh, Rph) -
Tal. Odf.: "Inse Fäald leid ee da Dool." (Flurbezeichnung).

Doolweg (Odf, Rkh, Rph) -
Talweg.

doolwärts (Odf, Rkh, Rph) -
talwärts. Odf.: "Es ged doolwärts."

Door (Odf, Rkh, Rph) -
Tor.

Doormann (Odf, Rkh Rph)
Tormann,

Doorschlusspanik (Odf,Rkh, Rph) -
Torschlusspanik.

Doresängsde (Fdg) -
Todesängste. Fdg: "Ech steh Doresängsde aus."

Dod/ Dot (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Tod. Fdg.: "D'r Dod weall seiursache hon.Du seuhst aus wie d'r Leibhaftije Dod. Hä leir of de Dod kraank. D'r Dod stear'm em Gessechde geschreawe. Die kinn sej em Dod ner aussteh.

dod/ dot (Fdg, Odf) -
tot. Odf.: "Dä äas dot. Dä stelld sech dot."

dodärjan/ dotärjan/ (Fdg, Odf) -
totärgern. Odf.: "Es äas zum dotäjan."

dodernst (Odf, Rkh, Rph) -
todernst.

dodtraurig (Odf, Rkh,Rkp) -
tottraurig.

dodernst/ doternst (Fdg, Odf) -
toternst.

dodgesäd/ dotgesät Fdg, Odf) -
totgesagt. "Dä äas dotgesät."

dodgesoffe/ dotgesoffe (Fdg, Odf) -
totgesoffen. Odf.: "Dä hott sech dotgesoffe."

dodkraank (Fdg) -
totkrank.

dodlache/ dotlache (Fdg, Odf) -
totlachen. Odf.: "Dos äas zum dotlache."

dodmiere/ dotmiere (Fdg, Odf) -
totmüde.  Odf.: "Ech sei dotmiere."

dodonglöcklech/ dotonglöcklech (Fdg, Odf) -
totunglücklich. Odf.  "Du maähsd mech dodonglöcklech."

dodreawer (Fdg) -
darüber. Fdg.: "Ech hn dodreawwere nogedocht."

dodschla/ dotschla (Fdg, Odf) -
totschlagen.

dodschock, dotschock (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
todchic.

dodtrourech/ dottrourech (Fdg, Odf)  -
tottraurig. "Ech sei dodtrourech."

dofeer (Fdg) -
dafür, davor.

Doft (Fdg) -
Duft. Fdg.: D#r Doft steir ee de Nose."

dofte (Fg) -
duften. Fdg.: "'s hött gedoftet. Doas doftet no mieh."

doister (Fdg) -
düster. Fdg.. "D'r doistere Owed. Doas doistere Gesechte. D'r doistere Owed."

Doistere (Fdg) -
Düstere.

Doisterheit (Fdg) -
Düsternis, Finsternis.

dommele (Fdg) -
Dommeln. Fdg.: "Dommel dej ewoas !"

Donner (Fg) -
Donner. Fdg.: "D'r Donner seall dech treaffe."

Donnerkeil (Fdg) -
Donnerkeil.

donnern (Fdg)-
donnern. Fdg.: WHä höt doremm gedonnert. 's donnert;  's höt gedonnert. Doas donnert vo weirem."

Donnerwerrer (Fdg) -
Donnerwetter. Fdg.: "Donnerwerrer ned noch!" Däs Donnerwerrer seall dech ! Donnerwerrer, hösst du dech awwer raus gemocht."

Donnerschdok (Fdg) -
unwillige Wendung. Fdg.. "Donnerschdok ned noch:"

Donzel (Fdg) -
Wildfang. Fdg.: "Sie ear e rechtije Donzel."

Door (Odf, Rkh, Rph) -
Tor.

doppel (Fdg) -
doppel. Fdg.: "Du seuhst je alles doppel. Doppel on dreifach krieste se werrer. Doppelt gemoppelt hält  besser."

Doppelgänger (Fdg) -
Doppelgänger.

Doppelkoarn (Fdg) -
Doppelkorn.

Doppelkobb (Fdg) -
Doppelkopf.

Doppelschicht (Fdg)
Doppelschicht.

Doppelwacholler (Fdg) -
Doppelwacholder.

doräängele (Fdg), durängele (Hem) -
zu Tode würgen.

doreawwer -
darüber.

dorem (Fdg)-
herrum.

Doresängsde (Fdg) -
Todesängste. Fdg: "Ech steh Doresängsde aus."

Doresfall (Fdg) -
Todesfall.

Doresstelle (Fdg) -
Todesstille.

Dorfschäall (Odf, Rkh, Rph) -
Dorfschelle, Klatschmaul.

Dorfträtsche (Odf, Rkh, Rph) -
Tratschmaul. Odf.: "Dos äerre rechdeje Dorfträtsche."

Dorm, Pl.: Derme (Fdg) -
Darm. Fdg.: Ech hon's ee'n Derme."

dorönger (Fdg) -
herunter. Fdg.: "Du seatt dorönger komme."

Dörrer (Fdg), Dorrer (Hem) -
Dotter.

Dösch (Fdg, Odf, Rkh, Rph), Desch (Hem, Rld) -
Tisch.

Köchedösch, Küchentisch, Ausziehdoesch, Ausziehtisch, Schreibdoesch, Schreibtisch, dae hoett ins ewwan Dosch gezoje, der hat uns über den Tisch gezogen-betrogen, ech honn offen Doesch gedoo, ich habe den Tisch gedeckt, Doeschnobar, Tischnachbar, Doeschdaecke, Tischdecke, dae hoett schlaechde Doeschmaniern, der hat schlechte Tischmanieren, Doeschordnonge, Tischordnug, Doeschgebeert, Tischgebet, dos losse ma oengarn Toesch falle, das lassen wir unter den Tisch fallen-das Problem nicht beachten, Doschbaa, Tischbein, etze wird raenen Dosch gemoecht, jetzt wird reinen Tisch gemacht – die Wahrheit gesprochen, die sei vom Bette on vom Doesch getrennt, die sind vom Bett und Tisch getrennt, ee kla Toeschche, ein kleines Tischchen, Couchtoesch, Couchtisch, eem Doeschkaste, im Tischkasten-Schubfach, es Noechtsdoesche, das Nachttischchen,

Döschduchch (Fdg); Deschdüch (Rld) -
Tischtuch. Fdg:  “Sie hon zöscher sech d's Döschduchch z'rschnere."

Döskobb (Fdg) -
Döskopf. Fdg.: "Du aaler Döskob."

Döschkaste (Fdg), Deschkaste (Rld) -
Tischkasten, Tischschublade..

Dohl (Fdg) -
Dohle.

Duffelfeier (Hem, Rld). Doffelfoier (Odf, Rkh, Rph) -
Kartoffelfeuer.

Doffelhoch (Fdg) -
Behäufelungspflug.

Doffelkroppe (Odf, Rkh, Rph) -
Kartoffeltopf.

Dokter (Fdg) Dukter (Hem, Rld) -
Doktor.

dommeln (Fdg) -
sich beeilen, tummeln.Fdg.: "Dommel dejewos!"

Dööfe (Bgh) -
Taufe.

dooge (Fdg), daage (Hem) -
tagen, feiern. Haure daagt da Veerstaand. Se hon werra muul bis een frijje Morje gedaagt (gefeiert). Fdg: 's doget scho/'s hot gedoget."

doogaus (Odf, Rkh, Rph) -
tagaus.

Doogebuch
(Fdg), Daagebüch (Rld) -
Tagebuch.

doog-ee (Odf, Rkh, Rph) -
tagein
.

Doogeleener
(Fdg), Daageleener (Hem), Doogelöna (Odf, Rkh, Rph) -
Tagelöhner.

Doogeslicht (Fdg), Daageslicht (Hem), Doojeslicht (Ode, Rkh, Rph) -
Tageslicht.  Odf.: "Beim Doojeslicht fange ma o ze arwe. Etze kemmt alles o d's Doojeslicht."

Doogewerk(Fdg), Daageweark (Hem, Rld) -
Tagewerk. Hem: "Dos Daageweark äss gedoo." Fdg: "Hae geatt sei'm Doogewerk no."

Doogeszeit
(Fdg), Daageszeit (Hem)  -
Tageszeit. "Ech bieren deer de Dogeszeit."

doogdäglich (Fdg), daagdäglich (Hem) -
tagtäglich. Hem: "Dos äss daagdäglich su."

doll (allg.) -
toll. Fdg.: "Du beasd wöll doll."

doogsewwa (Odf, Rkh, Rkp) -
tagsüber
.

dohenne (Fdg), duuhenn (Hem) -
dahin. Mundartlich trennt man bei Wörtern mit "duu" gerne. Hem: "Duu ärre hen gegange."

Dohl (Fdg), Duuhle (Hem) -
Dohle.

Donge (Fdg), Dunge (Hem, Rld) -
Schnitte Brot. Fdg.: "Hä konn de Keanne nich nerremol e Donge schmearn."

donkel (Nle) -
dunkel. Nle: "Ich wodde, birres donkel äss."

Doojedieb (Odf, Rkh, Rph) -
Tagedieb.

Doojesdur
(Odf, Rkh, Rph) -
Tagestour.

Doojesobläaf
(Odf, Rkh, Rph) -
Tagesablauf
.

Doojesration
(Odf, Rkh, Rph) -
Tagesration.

Doll
(Fdg) -
Dolde
.

dönge (Fdg) -
düngen.

Dönger (Fdg) -
Dünger.

dönke (Fdg) -
dünkem. Fdg.: "'s dönlt mrch, därres etze recht."

Dönkel (Fdg) -
Dünkel. Fdg.: "Deam steit d'r Dänkel e'n Kobb."

dönkelhaft (Fdg) -
dünkelhaft.

donkel (Fdg) -
dunkel. Fdg.: "Doas steatt m'r npch donkel veer'n Eage."

Donkelheit (Fdg) -
Dunkelheit. Fdg.: "Bei derrer Donkelheit seuht m'r de Haad veer'n Eage ned."

donkeln (Fdg) -
dunkeln. Fdg.: 's donkelt scho."

Donkle
(Fdg) -
Dunkle. Fdg.: "Ech fusseln en Donkle doremm."

Donnerschdaag (Rld) -
Donnerstag.

Donnerkeil (Fdg) -
Donnerkeil (Kraftwort) Fdg.: "Zum Donnerkeil."
 
Donnerwerrer (Fdg) -
Donnerwetter (auch: Kraftwort). Fdg.: „Zum Donnerwerrer! D’s Donnerwerrer seall dech!. Beim Donnerwerrer, höst du dech awwer raus gemocht."

Donst (Fdg) -
Dunst. Fdg.: "Der hött doch ken blasse Donst. Ech losse m'r doch kenn bloe Donst veermache. Där Donst eem Stall."

Dool (Odf, Rkh, Rph) -
Tal. "Inse Fäald leid ee da Dool." (Unser Feld liegt in der Tal- Flurbezeichnung.) z.B. em Lahndool, Ilsedool, Aradool.

Doolweg (Odf, Rkh, Rph) -
Talweg.  

doolwärts (Odf, Rkh, Rph)  -
talwärts. "Es ged doolwärts."

dorawel (Fdg) -
haltbar, derb. Fdg.: "Doas sei dorawle Schuh."

dorem (Odf, Rkh, Rph) -
darum.

Doresdog (Odf, Rkh, Rph) -
Todestag.

Dorfschäall (Odf, Rkh, Rph) -
(wörtlich: Dorfschelle), Klatschmaul. Odf.: "Dos ärre rechdeje Dorfschäall."

Dormel, Dim.: Dormelche (Alh, Bgh, Bkb, Fdg, Hem, Rld, Wom), Durmel (Odf, Rkh, Rph) -
1. Taumel, 2. Träumer, Schlafmütze, schlsftrunkener, desorientierter Mensch, langsamer Kerl. (Schimpfwort). Odf.: Dä leid em Durmel (= ist betrunken).  Hem:"Dü Dormel!" Alh: "Wos bäsd dü en Dormel. Dä Dormel kann noch ned mul bis drei zehle." Bkb, Wom: Das Wort steht eher für ein schusseliges Weibsmensch. Bgh: "Em Dormel sei." (benommen sein); Dormelche - auch: langsames Mädchen.
 
dormele (Bgh, Hem, Rld), durmele (Alh, Wittg. Ausrücke, Odf; Rkh, Rph) -
taumeln, träumen, trödeln Odf.: "Dos durmelt nur em de Weg rem. ( =sie will nicht arbeiten.)

dormelich (Bgh, Hem, Rld), durmelich (Odf, Rkh, Rph) -
taumelig, schwindlig.Odf.: "Ech sei ganz durmelech."

Dormeldier/Dormeldiar (Alh, Bgh, Bkb, Fdg, Hem, Rld), Wom), Durmeldier (Odf, Rkh, Rph) -
Träumer, Tagträumer, auch: langsames Mädche, wörtlich: Taumeltier. Odf.: "Du bäasd e aales Durmeldier." (Schimpfwort)

Dörrer (Fdg) -
Dotter.

Dorschd (Bgh) -
Durst.

dorwe (Fdg) -
darben. Fdg.: "Sie musse dorwe."

dos (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rph), doar (Fdg), das (Mol) -
1. das (Artikel, neutr. sing.). Odf: "dos Haus, dos Kernd"  2. Sie (Personalpronomen, neutr. sing.) "Dos ging heeme."

Döskobb/ Döskopp (Hem, Fdg, Rld) -
Träumer. Fdg.: "Du aaler Döskopp." (Schimpfwort)

Dosd (Fdg) -
Tolpatsch, Tropf. z.B.: In der Redewendung: Zn: "Dü aaler Dost" (etwa: Du alter Tropf, Schimpf- und Kosewort).

Dotte (Hem) -
Tüte. Hem: "E da letzde Dotte fend sech alles."

Dotz (Fdg) -
kleiner Kerl.

Dotzela (Hem) -
Dotzlar.

Dotzend (Fdg) -
Dutzend. Fdg.: "Em Dotzend bellijer."

Dotzela -
Dotzlar. Dorf im Altkreis Wittgenstein. "Hullerkeppe." (Wittgenstein III, S. 25)

Doue
(Fdg, Odf, Rkh, Rph), Döwe (Hem, Rld) -
Taube. Odf.: "Welle Doue." Fdg.. "Ech gucke no meiner Doue."

Douehaus (Odf, Rkh, Rph) -
Taubenhaus.

douern (Fdg) -
dauern. 1. Im Sine von bedauern, Fdg.. "Du douerscht mech." 2. Im Sinne von andauern, Fdg.: "Doas douert noch e Weilche."

Doueschloog (Odf, Rkh, Rph) -
Taubenschlag. "Hie geds zu wie ee nem Doueschloog."

Douevatta (Odf, Rkh, Rph) -
Taubenvater, Taubenzüchter.

Doume (Fdg), Dömme (Hem, Rld) -
Daumen. Fdg.: "Du setzt 'm de Doume of's Eage."

dowe, gedowed (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph)) -
toben. Odf: "Die Kernne dowe em Haus rem. Sie hon gedowed. Dowed doch ned so. Sie musse sech erscht mol ausdowe."

dowe (Bgh, Hem) -
droben.

doweg (Fdg) -
daweg. Fdg.: "Duggemol die haand doweg."

Döwwe (Bgh) -
Taube.

Drache (Fdg)
Drache. Fg.: Doar eas doch en Drache."

Draadsch (Bgh, Alh, Hem, Rld) -
1. Klatsch, Gerede; 2. Regenguß.

draadsche (Alh, Bgh, Hem, Rld) -
1. über jemanden reden, Übles nachreden, 2. stark regnen . Bgh.: "Äs äss e aale Drädsche." (Siei st eine alte Tratschtante.)

Draank (Fdg) -
Drang. Fdg.: "Hä höt da Draank no owe."

Drache (Fdg) -
Drache. Fdg.:"Doar eas doch'n Drache."

drädsche (Bgh) -
Neuigkeiten genüßlich verbreiten.

drall (Fdg) -
drall. Fdg.: sie earre dralles Deang.

Drammel (Bgh) -
Fransen.

drän-ge, drung, gedrunge (Bgh, Hem), treanke (Fdg), tranke (Wdh, Wun) -
trinken. Rld. Präs.: ech drängen, dü drängsd, hä drengd, mer drängen ehr drängd, se drängen. Wun: "Hä essd un trenkd gäre. Die Manner setzen om Desch un tranken Bier."

dränge
(Fdg) -
drängen. Fdg.: "Ech dränge mech ned veer. Du drängst se redur. Hä höt sech derderch gedrängt. Die Zeit drängt"

drängeln (Fdg) -
drängeln. Fdg.: "Nur ned drängeln,es kommt jerer dro."

drangsaliern (Fdg) -
drangsalieren. Fdg.: "Der drangsaliert ins."

dränne (Rld) -
drinnen. Rld.: "Ech sein dränne, un dü bäst dösse, komm ree!"

Dränn (Bgh) -
Tränen.

dränne (Bgh) -
drinnen.

Dräsche (Fdg) -
Dresche. Fdg.: "Ee d'r Schol gob's Dräsche."

drasche, drisch, gedrasche (Bgh, Hem, Rld, Wun), dräsche (Fdg), drasche, draschde, gedrasche (Wun) -
dreschen. Wun. Präs.: ech draschen, dü draschesd, hä draschd, mer draschen, ehr draschd, se draschen; Präteritum: ech drisch, u.s.w.; Konj.: ech drische, u.s.w.; Imperativ: drasch ! Rld: "Ewwermoan drasche mer dos Koan ee da Draschhhalle." Fdg: "Mer hon alles gedräsche. Du däscht de Howwer. Dech dräscht wöll d'r Hose." Wun.: dreschen, i.S. von Reden halten.. Wun.Präs: ech draschen, etc.; Prät.: ech draschde, etc.; Konj.: ech draschde, etc; Imp.: drasch!

Dräscher/Drescher  (Fdg; Odf, Rkh, Rph), Drascha (Hem, Rld) -
Drescher:. Odf: „Dä esst wie’n Dräscher.“ Rld: .“.. wie’n Schieredrascher.“ (...wie ein Scheunendrescher.)  

Dräschfläjel (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Dreschflegel.

Draschhalle (Rld) -
Dreschhalle.

Dräschmaschine (Fdg) -
Dreschmachine.

Draschwaaje (Bgh) -
Dreschwagen.

drawe (Bgh) -
drohen.

Dreack (Fdg), Drägg/Dräck (Bgh, Hem, Rld) , Drack (Wdh, Wgh, Wun) –
Dreck. Bgh: “Med Drägg un Spegg.” (schmutzig). Fdg.: "Du beast je nur e Häfje Dreack. Doas ged dej 'n Dreack o. Der hött Dreack om Stescke. Hä steckt sei Nose ee jeren Dreack, Ech sall no de Ka(rr)n werrer aus'm Dreack zieh. Der zeut dech de Dreack. Hä werft med Deack em sech. Med Dreack on Speack kome o. Kimmer dech nerr em annere Leure Dreack. Med Dreack on Speack kom hä o."

dreackerig (Fdg) , dräggarich (Hem, Rld) -
dreckig, schmutzig. Fdg.: "Duck doch so ka dreackerijje Lache. Deam geatts arig dreackrig."

Dreacksack (Fdg), Dräggsack (Bgh) -
Drecksack. Bgh.: "Verfluchter Dräggsack!" (Schimpfwort)

Dreackspatze (Fdg), Dräggspatze (Hem, Rld)
Dreckspatz..

Dreacksau (Fdg), Dräggsau (Hem, Rld)
Drecksau.

Dreackberschte (Fdg), Dräckbaschde (He, Rld) -
Reinigungsbürste.

dreah (Fdg) -
drehen.Fdg: "Hä höt sech nom Weand gedreht."

drean (Fdg) -
drinnen. Fdg.: "Hä eas drean ee d'r Stowwe.'s lok naud dreann."

dreange  (Fdg) -
drängen. Fdg.: "Du drongest dodroff."

dreawwer (Fdg) -
drüber. Fdg.: "Doas geatt drönger on dreawwer."

dreann (Fdg) -
drinnen. Fdg.: 's log naud dreann."

Drebbel (Hem, Rld) -
Tropfen.

drebbele/ treppele (Bgh, Fdg, Hem,  Mol, Rld) -
tröpfeln. Mol.:"Wanns mol drebbelt - raands ö lichde, Leire - suu es dos, ee de Wittgesteener Fichde wärd kenn Mensch ned naß." Rld; "Raands ned, suu dreppeld's doch lichde."

drebbelnass (Odf, Rkh, Rph) -
tropfnass. Odf.: "Du bäast je drebbelnass."

d'rderch (Fdg) -
hindurch.

dreeme (Rld) -
träumen.

dregge (Bgh, Rld), dröcke (Fdg) -
drücken. Fdg: "Du dröckst 'm de Haand.Dröck de Knie derch." Rld: "Ech dreggen em de Haand."

drehe, drehre, gedreht (Fdg, Hem,Rld, Wun) -
drehen. Wun. Präs.: ech drehn, dü drehsd, hä drehd, mer drehn, ehr dreht, se drehn;  Prät.: ech drehre, u.s,w, Konj.: ehr drehred, u.s.w.; Imp.: dreh! Rld: "Dä dreht da Pfennig dreimuul rem." Fdf.: "Eh ka mech dreh on wände, wie ech weall." Fdg.:Alles dreaht sej em ä. Doas deang werd scho gedreaht."

Drehösse (Fdg) -
Drehachse.

drönger (Fdg) -
drunter. Fdg.: "Doas gett drönger on dreawer."

Drehorjel (Fdg) -
Drehorgel.

Dreatte (Fdg) -
Dritte. Fdg.: "Haure eas d'r Dreatte. D'r dreatte Däl.""

Dreattel (Fdg) -
Drittel."

dreattens /Fdg) -
drittens. Fdg.: "Dreattens get's dej 'n Schißdreack o."

dreawwer (Fdg) -
drüber. Fdg.: "Hä ging dreawwer weg."


Drehorjel (Fdg) -
Drehorgel.

Drehösse (Fdg) -
Drehhachse.

Drehpeter (Fdg) -
Drehpeter (Schimpfwort).

Drehworm (Fdg) -
Drehwurm.

drei (Hem, Fdg) -
drei. Fdg.: "Aller gurre Deange sei drei. Der stellt sej o. alskinnne ka drei zeahln."

Dreiäcke (Fg) -
Dreieck.

dreikantig (Fdg) -
dreikantig. Fdg.: "Drikani fleuste zur Deer naus."

dreierläje (Fdg) -
dreierlei. Fdg.: "Doar eas dreierläje."

dreikantig (Fdg) -
dreikantig. Fdg.: "Dreikantig fleusde zur Deer naus."

dreist (Fd) -
dreist. Fdg.: "Doar es doch e beßje ze dreist."

dreistufech (Odf, Rkh, Rph) -
dreistufig.

dreiwe, dreeb, gedreewe (Bgh, Rld), treiwe, trab, getreawe (Fdg) -
1.treiben. Fdg: Ech trab, du trawest, hä trab, mer trawen, ehr trawet, se trawen. Rld: "Wos dreiwed ehr da duu?" Fdg: "Du treiwest dommes Zögg." (Chr. Hackler) 2. sich umhertreiben - Rld: "Ech dreiwen mech duurem. Wuu dä sech werra rem gedreewe hot ?"

dre-izeh (Fdg, Hem, Rld)
dreizehn. Hem: "Itzt schleed 's awwa baale drëizeh!"    

sech drellare (Bgh, Fdg) -
sich drehen. Fg.: "Ech drellern mech em Kräs."

drem (Fdg) -
drum. Fdg.: "Drem bleiwet's dabei."

drenga (Bgh) -
drunter.

Dreppel (Fdg) -
Tropfen. Fdg.: "Du höst en Dreppel o d'r Nose."

dreppele (Fdg, Hem) -
tröpfeln. Fdg.: " 's dreppelt beßje"

dreweliern (Fdg) -
bohrend drängen.

drewwa (Hem, Odf, kh, Rph) -
drüber.

drewwele (Bgh, Fdg) -
etwas zu einer kleinen Kugel formen, drehen. Fdg.: ch drewweln o nem Fore.

Driesch (Bgh, Fdg) --
eingesäter  Acker. Fdg.: "Hä hött d's Driesch merr'm Remschmesser rem gereasse."

Driewes (Bgh, Bkb, Wittg. Ausdrecke, Wom) -
1. Drückeberger, Dünnbrettbohrer, Undurchsichtiger, "trübe Tasse", 2. Flegel. Man kann das bispielsweise auch  zu jemand sagen, der nicht will, wie er soll.  

dringeln (Fdg) -
drehen. Fdg.: "Ech dringeln mej of d'm Eis."

dringend (Fdg) -
dringend.  Fdg.: "Doar eas dringens."

dro (Bgh, Fdg) -
dran. Fdg.: "Etze beaste awwer dro. Ka wohres Wort eas dro. Doas woar droff in dro. Ech krijje dech noch dro. 's woae naud dro. Med allem dremm on dro"

dröcke (Fdg), dregge (Hem, Rld) -
drücken. Fdg.: "Hä höt sech veer de Arwed gedröckt. Loss dech nerr o de Waand dröcke. Dröck de Knie derch. Du dröckst de Haand."  Rld.: "Sie dreggen sech."

droff (Fdg) -
drauf. Fdg.. "Hä hält de Doume droff. Ech ge deer glej a droff. Ech ka ned droff komme."

Drog (Odf, Rkh, Rh) -
Trog. Odf.: "Fraeass aus deim ejene Trog," ( das heißt: Sprich nicht über Andere,)

Droht, Pl.: Drehre (Fdg), Druht (Hem. Rld) -
Draht.

Drohtnäl (Fdg) -
Drahtnägel.

Drohtsäl (Fdg), Druhtseel (Hm, Rld) -
Drahtseil.

Drohtesel (Fdg) -
Drahtesel.

Drohtnäl (Fdg) -
Drahtnagel.

Drohtsäl (Fdg) -
Drahtseil.

Drohtzau (Fdg) -
Drhtzaun.

Drohre (Fdg) -
Straßenkurve, -biegung Fdg,.: "Ech lange mer de Dohre." (Ich biege weit aus.) De kriet merrem Geald de Drohre ne. (Der kommt mit dem Geld nicht aus.). D#r Säffer kriet de Drohre ned. (Der Säufer kriegt die Kurve nicht."

dronna (Hem) -
drunter, darunter. Hem: "Hie getts dronna un drewwa. Se howen's Betdd huug  un stellten Kletzcha dronna. Dronna kann ech deer dos awwa ned vakööfe. Du woarn veele faule Beere dronna."

Dröm (Hm, Rld), Dräm/Träm (Odf, Rkh, Rph) -
Traum. Odf.: "Do hon ech em Dräm ned dro gedöchd."
 
dröme (Hem, Rld), dräme (Odf, Rkh, Rph) -
träumen. Odf.: "Dräm wos Scheenes. Ech hon gedrämd. Drämsd du? Es hat ma gedrämd. Dos härr ech ma nie dräme losse,"

drömhafd (Hem, Rld), drämhafd (Odf, Rkh, Rph) -
traumhaft.

dronnableiwe (Hem) -
darunterbleben.

dronnafalle (Hem) -
darunterfallen.

dronnagenn (Hem) -
daruntergehen. Hem: "Dä Preis äss als suu närrerich, dass mer ned dronnagenn kinn."

dronnalee (Hem) -
darunterlegen. Hem: "Hae leete noch'n Stee dronna."

dronnamische (Hem) -
daruntermischen. Hem: "Dü müsst noch e bessje Zocker dronnamische. Se mischten sech ganz unauffällig dronna."

dronnaschreiwe (Hem:) -
darunterschreiben. "Hä schreeb sein Kommentar dronna."

dronnersetze (em) -
daruntersetzen. Hem: "Da Notar setzte sei Unnerschrift dronna."

dronnerzieh (Hem) -
darunterziehen. Hem: "Ech ziehn immer nen Pullover dronna o."

droo (Hem) - .
daran.

Droog (Odf, Rkh Rph) -
Trog.

Droppe, Dim.: Dreppche (Fdg, Hem) -
Tropfen.

dröwwe (Bgh) -
trauen.

dreppele (Fdg, Hem) -
tröpfeln.

Druck (Fdg)
Druck. Fdg.:"Etze komm ej ee'n Druck. Ech weall kenn Druck ausiewe. Ech hon Druck em Moge."

drucke (Fg) -
drucken. Fdg.: Hä hött gedruckt. D'r gedruckte Jibb. Du leust wie gedruck."

Drucker (Fdg) -
Drucker.

Druckerei (Fdg) -
Druckerei.

drucke (Fdg) -
drucken. Fdg.: "Der gedruckte Jibb. D leust wie gedruckt."

Druckknobb/Druckknopp (Hem, Odf,  Rkh, Rph) -
Druckknopf
.

Druhd (Bgh; Hem, Rld), Droht (Odf, Rkh, Rph)-
Draht.

druff (Bgh), droff (Hem,, Rld) -
darauf.
 
du (Fdg, Hem, Laa, Odf, Rkh, Rld, Rph, Mol) -
da. M ol.: "Du hun ech bitterlich geheilt."

(Alh, Blb,Bgh, Hem, Rld); du (Fdg, Laa, Odf,  Rkh, Rph) -
1. du
(Personalpronomen). Die Wittgensteiner Mundart kennt die Anrede mit "Sie" nicht. Näher unter Grammatik, , Anrede, Höflichkeitsformen. Hem: "Ech sein med em per dü." Odf:  "Du on ech, ech on du...Du kemmst mer grore rächt! Etze komm du mehr ned vo der Seire! Wos wert du da? Du höst naud ze saa."

Dua, Pl.: Duara (Bgh) -
Torte.

Düa (Bgh) -
Tour. Bgh.: Derre Düa sein ech valure." (Diesmal schaffe ich es  nicht.)

dubei (Bgh,Hem, Rld), dabei/dobei (Odf, Rkh, Rph) -
dabei.

Duch (Fdg, Odf, Rkh, Rph), Düch (Hem,Rld) -
Tuch.

ducke (Fdg) -
ducken. Fdg.: "Ech ducke mech. Hä gett scho ganz geduckt.""

Duckmäuser (Fdg) -
Duckmäuser.

dudrewwa (Hem), dodrewwa (Odf, Rkh, Rph) -
darüber.

dufeer (Hem), dofeer (Odf, Rkh, Rph) -
dafür.
 
Doffeln (Fdg), Duffel (Hem, Rld) -
Kartoffel. Fg.: "Mer mache Doffln aus. Mer du Doffeln ee." Hem.: "Dä Mäst müßte fer de Duffel sei.

Dullbatsch (Bgh) –
Tollpatsch.

Dummschwatza (Bgh) -
Dummschwätzer, Unsinn redender Mensch.

dünn, dood, gedoo (Hem, Rld), du, dood/ doot, gedoo (Odf, Rkh, Rph), du, doad, gedoah (Fdg) -
tun. Hem.: Präsens: ech dünn, dü düsd, hä düdd, mehr dünn, ehr düdd, se dünn. Konjunktiv Praesens: ech deed, dü deeresd, hä deed, mer deeren, ehr deered, se deeren; Imperfekt: ech dood, dü doaresd, hä doad, mer doaren, ehr doared, se doaren; Imperativ: Dük, dütt ! Odf.: "Dos dunn ech ned. Dos dud ma ned. Du wert imma naud gedoo hon. Dä dud da naud. Dug de Kappe ab. Dä dood groore so, als ob es ned gehord hät. Werem höste ma dos ogedoo? Dug dos nur ned. Ech honn’s gäastarn erschd gedoo. Dug dos nur nedt. De dutt ned wos ech em saa. Die annere solle dos du. Sie dores awwa ned. Werem doreses da ned? He dots einfach ned. Ech du‘s doch nur feer dech. Feer die Kernne dun ech alles. Do käsd de dech schwer bei vadu. Ech hon mech vadoo. Vadug dech ned. Werem duste dos da? Dä wäall imma naud gedoo hon. Dug wos du ned losse käsd. Dos dud ma ned. Dos höd naud domed ze du.Dos dud naud zur Sache. Dos wärd du meer doch ned odu? De höt meer dos ogedoo. Höst du dos extra gedoo? He dutt’s imma werra. Ech wäall naud domed ze du hon. Dug de Kabbe op." Mol.: "Wenn ech muul de Öje dünn zü, da gunnd mer mei Rüh! Alles wos ech dünn on denke.Rld.. "Dück/dütt net suu gruuß." (Gib/ gebt nicht so an! - Blas dich/ blast euch nicht so auf!)

Dunnerschdaag (Bgh), Donnerschdaag (Hem, Rld) -
Donnerstag.

Dur (Laa) -
Tour. Laa.: "Ee  aaner Dur."

dürabel -
fest. (frz.: durable, vgl. Claudi, Wittgenstein 1977 S. 1o7)

düsche
(Fdg, Hem), dösche (Odf, Rkh, Rph) -
tauschen.

Dusel (Fdg) -
Dusel. Fdg.: "Der hörremol Dusel geht."

duseln (Fg) -
duseln. Fdg..: "Hä hött veer sech hen geduselt."

Duseldier (Fdg) -
Duseltier (SChimpfwort).

Duselkobb (Fdg) -
Duslkopf (Schimpfwort). -

dut (Hem, Rld), dot (/Odf, Rkh, Rph) -
tot. Odf.: Dä äas dot.Dä hott sech dod gesoffe. Dos äas zum dodlache. Dä äas dod gesaäd. Dot geschla. Es äas zum dod ärjan. Ech sei dod miere. Du mächsd mech dod onglöcklech. Dä stelld sech dod.

Druhd (Bgh), Drohd (Odf, Rkh, Rph)-
Draht. Bgh.: "de Druhd holle" (beim Fahren weitausholen).

Düch, Pl.: Dicha (Bgh) -
Tuch.

Dudde (Bgh), Dodde/Dotte (Hem, Rld) -
Tüte. Bgh.: "Ee da letzte Dudde fennd sech alles." (Es kommt irgendwann einmal alles an das Licht.)

düre (Bgh) -
dauern. Bgh.: "Es düerd mech." (Ich habe Mitleid.)

dudrewwer (Hem), dodreawwer (Fdg) -
darüber.

dufea (Bgh) -
dafür.

Duffel,Pl.: Duffel (Bgh, Hem, Rld), Doffel, Pl.: Doffel(n) (Fdg, Odf, Rkh, Rph, Wdh) -
Kartoffel; Pl. Duffel (Rld), Doffel(n) (Fdg). "Se schwatzten vom Wära, voo Duffel, vom Mäst un vom Vieh."

Duffeläcker (Hem) -
Kartoffelacker

Duffelkäfer
(Hem, Rld), Doffelkäfer (Odf, Rkh, Rph) -
Kartoffelkäfer.

Duffelkleese (Hem); Doffelkleese (Odf, Rkh,R ph) -
Kartoffelklöße: Odf: "Doffelkleese met Späack."

Duffelküche
(Hem), Doffelkuche (Odf, Rkh, Rph) , Doffelküche (Wdh) -
Kartoffelkuchen.

duwe (Fdg) -
eilig. Fdg.:"Hä höt's duwel."

---------------------------------------------------


Weireheiser Doffelküche

E Rezept vo Benfers Anneliese.

Uffgeschrewe vo  Benfers Andreas


Züdarre:

400g  Doffeln, 0,2l     heeses Wasser orra heese Melche, 500g  Mähl, 1 P  Häwe,
1 TL Saalz, 1 Eel

Fern Doffelküche nemmt ma om beste ne Sorde halbfest kochende Doffeln.
Doffeln schäle, wesche un fein reiwe.
De gerewene Doffeln  diregt med 200 gr.  kochendem Wasser orra Melche  ewerscherre.
Da bleiwed da Deeg schee hell.
Des Mähl med da zerkrimmelde Häwe on dem Saalz derchenanner riere.
De Doffelmasse un des Eeje dabei riere.
Da Deeg rechdech derchenanner kneede un zügedeckt on nem woorme Pladz
fer ne halwe schdonne geh losse.

Da Owwe off 200° ohstenn on  veerhetze.

Bessche Mähl off de Dejsch strawe un da Deg nochmol rechdech derchkneede.
Ne Kasteform med Margarine eeh benseln on med Paniermähl bestrawe.
Da Deeg eh de Kasteform dü on de Form off des meddlere Rost een Owwe schüwe.
En Schuß Wasser eeh de Owwe scherre on des Owwedeere diregt zü mache.

Bei 225° da Doffelküche  fer  20 Minüdde  bagge. Do noo renger stenn of 200° onn noch ne halwe schdonne bagge.
Da Küche äs gor, wenn mann drohkloppt on es hohl klengd.

Schmäggd om besde medd gürrer Bodda on beßche Saalz.

Gürren Abbedid.
______________________________________________________________________________________________________


Dost -


Duffelsalood
(Rld)
Kartoffelsalat.

Duggda/Dukter (Bgh) -
Doktor.
 __________________________________________________________________________
 
   Rld:

„Späckduffelsalood“ orra „woarmer Duffelsalood.“
E Rezept vo  Raths Helga.     
                                                         

Zwee Kilo Quellduffel ee Scheiwe geschneere, zwee gruße Zwewwel, Päffer nu    
Geschmack, 150 g Späck auslosse, 50 g braune Budda, 6 - 8 Briewäffel, zwee Eßl.
Essich (kee Saalz, äss genüng em Späck un Briewäfel); alles emriehre un woarm uff
de Desch bränge.
Gürren Hunga! Fleeschwoarscht schmäckt güd dabei.
Bearb.: Jutta Plaschke, Rld
_________________________________________________________________________
 

duhen (Hem), dohen (Odf, Rkh, Rph) -
dahin. Odf: "dohen on doher" (dahin und daher)

duher (Hem), doher (Odf, Rkh Rph) -
daher.

düjje (Bgh) -
taugen.

dull (Bgh) -
toll.

Dullbatsch (Bgh) -
Tollpatsch.

dumed (Bgh) -
damit.

dumm (Hem), domm (Fdg.Odf, Rkh, Rph) -
dumm. Fdg.: "Du beast doch noch ze domm zum Sauhiere. Domm geborn on naud dazu gelea(r)nd. Du seuhst ned so domm aus, wie de beast. Domme Sau. Du dommes Gescherr." Hem. "Dü bäsd dümmer, wie de Bullezei alöwed. Dü beasd so dumm wie Buhnestruh. Dimmes Schoof."

Dummmbeirel (Hem), Dommbeurel (Fdg) -
Dummbeutel. (Schimpfwort)

Dummheed (Hem, Rld), Dommheit (Fdg) -
Dummheit. Fdg.: "De Dommheit guckt d'r  aus de Eage." Hem.: Wenn  Dummheed wieh deed, bleewesd de da ganze Daag om krische."

Dummkobb, Pl.: Dummkebbe (Hem), Dommkobb. Pl.: Dommkäbbe (Odf, Rkh, Rp) -
Dummkopf.(auch: Schimpfwort)

Dummerjan (Hem, Rld), Dommerjan (Fdg) -
Dummerjan.(Schimpfwort)

dunäwa (Bgh), danäwa (Hem, Rld) -
daneben.

Dunge (Bgh) -
Schnitte Brot. Odf: "De Läwwerwoarscht schmeckt aarich gudd off'm Leannebrod".s. auch: Runge.

Dünkel (Fdg) -
Dünkel. Fdg.: "Dämm steit d’r Dünkel een Kobb."

dunkel (Hem, Rld), donkel (Odf, Rkh, Rph)
dunkel.

Dunkelkamma (Hem), Donkelkamma) -
Dunkelkammer.

dünn, dood, gedoo (Hem, Rld, Wun)   -
tun. Rld. Präs.: ech dünn, dü düsd, hä düdd, mer dünn, ehr düdd, se dünn; Prät.: ech dood, dü dooresd, hä dood, mer dooren, ehr doored, se dooren; Konj.: ech deed, dü deresd, hä deed, mer deeren, ehr deered, se deren; Imp.: dügg ! Wun.: Präs.: ech dünn, dü disd, hä did, mer dünn, ehr düdd, se dünn; ech Prät.: dood, dü dooresd, hä dood, mer dooren, ehr doored, se dooren; Konj.: ech deere, dü deeresd, hä deere, mer deeren, ehr deered, se deeren; Imp.: dügg ! Bgh.: "Dügg ab." (Gib nicht so an.)

Dunnalädda/ Dunnrelädda (Bgh) -
Donnerwetter.

dunnare (Bgh) -
donnern.

durem
(Hem), dorem (Odf, Rkh, Rph) -
darum.

Durmelrod (Gro) -
eine langsame Frau. Gro. "Dos aales Durmelrod!". (Schimpfwort)

Düüre (Wun) -
Tour.

Duse (Bgh) -
Dose.

düsche (Hem, Rld), dösche (Odf,Rkh, Rph) -
tauschen. Odf: "Wer dösche wäall, dä wäall betrije, Dos ka ma emdösche. Ech hon alles werra emgedöscht. Dos äas vadöscht worn. Dos äas en schlächde Dösch.

Dusel (Fdg) -
Dusel, Träumer, verträumter Mensch. Fdg.: "Hä höt mal Dusel gehatt."

duseln (Fdg) -
vor sich hin träumen. Fdg. "Hä höt veer sech hen geduselt."

dusselich (Bgh, Hem,, Rld) -
1. verträumt, 2. schwindelich.

Dusselkobb/ Dusselkopp (Fdg, Hem, Rld) –
Träumer. (Schimpfwort)

Dusseldier (Fdg)
Dusseltier.

Dur (Laa) -
Tour.

duune (Hem), doone (Fdg) -
dicht.

Duwaksbeurel (Fdg) -
Tabaksbeutel,

duze (Fdg) -
duzen. Fdg.. "Mer duze ins."


Title
Impressum:

Dr. Peter Kickartz, 57319 Bad Berleburg - Hemschlar, Hof Rinthersbach. Postalisch: 52074 Aachen, Hans Böckler - Allee 3
Zurück zum Seiteninhalt